Font versus czcionka. O co chodzi z tym zamieszaniem?

Andrzej Sitek               20.04.2015              
Czcionka z fontem walczą ze sobą od lat. Największy zasługi ma w tej dziedzinie Word - najpopularniejszy obecnie na świecie procesor tekstu, program z pakietu Microsoft Office. Potężny Windows w polskiej wersji językowej również wziął udział w tej walce po stronie zła. Wystarczy zajrzeć do systemowego Notatnika. W obu powyższych przypadkach nie znajdziemy fontu, lecz czcionkę.

Google woli czcionkę?

To zresztą nie koniec, nawet bezkresne Google w swoim internetowym przewodniku Google Developers posiada rozdziały pt. „Optymalizacja czcionek sieci Web”, a internetowe słowniki w rodzaju bab.la tłumaczą hasło „font” jako „czcionka”. Trudno się zatem dziwić, że w powszechnym rozumieniu synonimem słowa „czcionka” jest właśnie „font”.
 
Więcej ciekawostek na ten temat znajdziesz w artykule na temat fontu lato!

Ten błąd, bo jest to błąd, utrwalił się tak mocno, że nawet gdybyśmy chcieli wyszukać w Internecie ciekawe fonty, aby je zakupić, trafimy od razu na stronę czcionki.com. Oczywiście tylko fonty zawierającą. Na czym zatem polega różnica, dlaczego font to nie czcionka?
font czy czcionka


Słownik PWN prawdę ci powie - dlaczego font to nie czcionka?

Właściwie chodzi tylko o jedno: o czystość języka polskiego i rugowanie anglicyzmów. Słownik języka polskiego PWN wyraźnie rozróżnia oba hasła. Czcionka ma dwa warianty znaczenia. Po pierwsze jest to: „prostopadłościan z odwróconą literą lub znakiem drukarskim, dającym w druku odbitkę tej litery lub znaku”. Po drugie: „kształt i wielkość liter w druku”. Pod hasłem font znajdziemy zaś tylko: „rodzaj pisma dla komputera lub drukarki”.
 

Co z tym krotłem?

Rozróżnienie jest więc w gruncie rzeczy bardzo proste. Czcionka, a niegdyś „trzcionka”, „krotło”, to przedmiot fizyczny, rodzaj materiału zecerskiego przeznaczony do ręcznego składania tekstów. Jeszcze prościej, mówimy o to metalowym lub drewnianym klocku z wyrytą na nim literą. Jest to nośnik pisma drukarskiego. Font to inna forma bo egzystuje w postaci cyfrowej, nie drukowanej. Jest to cyfrowa postać pisma, która zawiera również informacje o poszczególnych literach oraz znakach danego kroju pisma w postaci bitmapowej lub wektorowej.
 
kiedy mówimy o foncie a kiedy o czcionce

Czcionka to przedmiot od obijana liter i ciągów tych liter np. w czasopismach i książkach. Rewolucja technologiczna spowodowała, że różnice zacierają się bo przecież książkę, którą mamy w czytniku, np. Kindle’u, traktujemy prawie tak samo jak jej papierowy pierwowzór. Obie różnią się jednak formą, w której istnieją, ale kto by sobie tym zawracał głowę.
 

Czcionka dla Szymborskiej

W Internecie można znaleźć jeszcze ciekawsze przykłady. Portal Culture.pl donosi o rozstrzygnięciu międzynarodowego konkursu na projekt czcionki inspirowanej dziełami literackimi Wiesławy Szymborskiej. Wygrał pan Radosław Łukasiewicz, którego czcionka, zdaniem jurorów, najlepiej oddaje ducha poezji Noblistki. I bardzo pięknie, ale w materiale widzimy plik graficzny z szeregiem liter a nie pana Radosława pochylonego nad zbiorem pracowicie wyrytych czcionek umieszczonych w kaszcie drukarskiej. Dziś projektujemy fonty w programach typu FontLab, po czym trafiają one do drukarni i stają się… „kształtem i wielkością liter w druku”, czyli czcionką.
 

Prawo o foncie

Powyższy przykład dowodzi tylko tego, że mimo wielowiekowej historii czcionki, jak również jej polskiej, pięknej tradycji, np. dzieł w rodzaju Antykwy Półtawskiego, utożsamiania czcionki z fontem nie da się już powstrzymać. Mało komu chce się zastanawiać nad balastem historii, natomiast wątek ten ma nadal wyraźnie znaczenie w kwestiach… prawniczych.

Chodzi o zagadnienia prawa autorskiego, możliwość wykorzystania określonego fontu zależnej od zgody autora lub wniesienia opłaty. W terminologii prawniczej precyzja jest niezwykle ważna, dlatego prawnicy muszą nadal dbać o wyraźnie rozróżnienie pomiędzy fonem a formą do odciskania pojedynczych znaków pisma drukarskiego. Nie zmienia to faktu, że w mowie potocznej i powszechnej świadomości ludzi czcionka to font i vice versa. Może taka jest po prostu kolej rzeczy?

To także może Cię zainteresować

Co to jest infografika? Jakie są rodzaje infografik?

Infografika stała się ostatnio bardzo modna i napływa do nas sporo zapytań o to, jakie są rodzaje i o czym należy pamiętać przy projektowaniu. Czas odświeżyć nieco wiedzę, dlatego zaktualizowałam artykuł z 2015 roku! Sprawdź co to jest infografika, jaka jest jej historia i kiedy stosować każdą z nich! Zapraszam do lektury! Co to jest infografika? Według projektanta Johna Caserta, z Rode Island School of Design definicja brzmi następująco: infografika jest obrazem objaśniającym i przekazując

Karolina Bis
21 maja 2015  

Jak zaprojektować logo? Zasady i pomysły!

Jakie logo jesteś w stanie zapamiętać? Jakie zapada Ci w pamięć na tyle, żeby potem od razu kojarzyć je z jedną, konkretną marką? Ludzie zadziwiająco często szukają odpowiedzi na pytanie, jak stworzyć znak graficzny dla siebie albo firmy? Sprawa bywa trudna, bo zaprojektowanie skutecznego emblematu, stawia przed twórcą szereg, często niełatwych, wymagań. Czy do jego stworzenia potrzebujesz profesjonalnego grafika? Z pozoru nie! Czy radzimy, aby jednak skorzystać z jego pomocy? Jak najbardziej ta

Michał Płomiński
3 marca 2021  

Najlepsze darmowe stocki fotograficzne - nasze TOP 10

Opowiem Ci trochę o stockach fotograficznych - co to jest? Jakie są rodzaje licencji i jak z nich korzystać. Przygotowałem również subiektywną listę 10 najlepszych darmowych stocków fotograficznych, z których bez obaw możesz pobierać materiały na licencji CC0! Co to są stocki fotograficzne? Stock to swego rodzaju bank zdjęć, w którym wykupisz lub pobierzesz za darmo, interesujące Cię materiały graficzne, fotografie, pliki audiowizualne. Są to więc nie tylko darmowe bazy fotografii, ale

Michał Płomiński
26 marca 2015